Τι είναι ο Κερατόκωνος?
Ο Κερατόκωνος είναι μια διαταραχή του κερατοειδούς - του διαφανούς προσθίου τμήματος του οφθαλμού. Ο κερατοειδής είναι εκείνος που εστιάζει τo φως στο πίσω μέρος του ματιού. Έτσι οποιαδήποτε ανωμαλία στο σχήμα του προκαλεί μείωση της όρασης. Φυσιολογικά η επιφάνεια του έχει μια ομαλή καμπυλότητα. Στον κερατόκωνο, ο κερατοειδής είναι παραμορφωμένος εξαιτίας μιας προεξοχής στην επιφάνειά του που προσομοιάζει ένα μικρό λόφο. Την προεξοχή αυτή, ο ασθενής δεν μπορεί να την δει ή να την καταλάβει με άλλο τρόπο παρά με την παραμόρφωση στον τρόπο που βλέπει..
Συμπτώματα
Το κύριο σύμπτωμα είναι η θολή όραση που δεν διορθώνεται με γυαλιά. Ο κερατόκωνος συνήθως ξεκινάει προς το τέλος της εφηβείας και εξελίσσεται έως περίπου την ηλικία των 30 ετών. Επηρεάζει στον ίδιο βαθμό τους άνδρες και τις γυναίκες. Η συχνότητα εμφάνισης των βαρέων μορφών της πάθησης είναι 1:2000 άτομα στον γενικό πληθυσμό, αν και οι ελαφρότερες μορφές της είναι δέκα φορές πιο συχνές. Η πάθηση μπορεί να προσβάλλει και τους δύο οφθαλμούς σε άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα. Το κύριο σύμπτωμα είναι η θολή όραση, ακόμα και με τη χρήση διορθωτικών γυαλιών. Η συνταγή των γυαλιών αυξάνει με το χρόνο και συνήθως εκδηλώνεται με υψηλή μυωπία και αστιγματισμό. Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν «θαμπή όραση» κυρίως κατά τη νυκτερινή οδήγηση ή σε μέρες με έντονη ηλιοφάνεια.
Εάν η παραμόρφωση του κερατοειδούς προχωράει, χειροτερεύει και η όραση. Είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς αν ο κερατόκωνος θα επιδεινωθεί, αλλά σε γενικές γραμμές όσο μικρότερη η ηλικία έναρξης και όσο σοβαρότερης μορφής η πάθηση, τόσο πιθανότερη είναι μια προοδευτική επιδείνωση. Σε προχωρημένες καταστάσεις, μπορεί να συμβεί μια κατάσταση γνωστή ως «ύδρωπας». Χαρακτηρίζεται από ξαφνικό πόνο στο μάτι, ερυθρότητα και μείωση της όρασης που οφείλονται σε βλάβη στην εσωτερική επιφάνεια του κερατοειδούς. Συνήθως η κατάσταση αυτή υποχωρεί εντός ολίγων εβδομάδων αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παραμείνουν μόνιμες ουλές ή θολώσεις.
Αιτιολογία
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η αιτιολογία είναι άγνωστη. Ο κερατόκωνος μπορεί να κληρονομηθεί αλλά και να εμφανιστεί τυχαία στον πληθυσμό. ∆ε συσχετίζεται με τον τρόπο ζωής. Είναι ελαφρώς συχνότερος σε ασθενείς με σοβαρό άσθμα ή έκζεμα και σε άτομα με χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως το σύνδρομο Down.
∆ιάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με τοπογραφία του κερατοειδούς. Η κωνική προεξοχή του κερατοειδούς μπορεί σε προχωρημένες περιπτώσεις να γίνει ορατή με τη σχισμοειδή λυχνία. Τα διαθλασίμετρα και τα κερατόμετρα τα οποία χρησιμοποιούνται για τον διαθλαστικό έλεγχο, δείχνουν ανώμαλα αποτελέσματα.
Η τοπογραφία του κερατοειδούς αποτελεί την πιο σημαντική διαγνωστική εξέταση: χαρτογραφεί την επιφάνεια του κερατοειδούς και μετράει επακριβώς την κερατοκωνική προεξοχή. Οι πιο σύγχρονες συσκευές χαρτογραφούν τόσο την πρόσθια αλλά και την οπίσθια επιφάνεια του κερατοειδούς ώστε να εντοπίζουμε έγκαιρα τις πρώιμες μορφές της νόσου.
Θεραπείες
Μέχρι πριν μερικά χρόνια, οι ασθενείς με κερατόκωνο φορούσαν φακούς επαφής με σκοπό να βελτιώνουν μόνο την όρασή τους ή σε πολύ προχωρημένα στάδια, που η όραση ήταν χείριστη, υποβάλλονταν σε μεταμόσχευση κερατοειδούς – δεν υπήρχε άλλος τρόπος να αντιμετωπιστεί η πάθηση. Νέες τεχνολογίες έχουν βελτιώσει την αντιμετώπιση του κερατόκωνου.
Φακοί επαφής
Οι φακοί επαφής δεν θεραπεύουν τον κερατόκωνο, αλλά εξομαλύνουν μέσω πίεσης την προεξοχή του κερατοειδούς. Συνήθως χρησιμοποιούνται αεροδιαπερατοί (σκληροί) φακοί επαφής αν και σπανιότερα συγκεκριμένοι τύποι μαλακών φακών μπορεί να χρησιμοποιηθούν. Η όραση βελτιώνεται σημαντικά με εξαίρεση τις προχωρημένες περιπτώσεις. Η εφαρμογή τους δια βίου είναι απαραίτητη. ∆υστυχώς όμως μπορεί για πολλούς ασθενείς να είναι δύσκολη η εφαρμογή φακού επαφής πάνω στην προεξοχή του κερατοειδούς προκαλώντας δυσανεξία.
Κερατοειδικοί ∆ακτύλιοι
Οι κερατοειδικοί δακτύλιοι είναι μικρά συνθετικά τμήματα δακτυλίου που τοποθετούνται σε τούνελ μέσα στον κερατοειδή. ∆εν διακρίνονται παρά μόνο με προσεκτική εξέταση. Σκοπός τους είναι η κατά το δυνατόν εξομάλυνση του κώνου στον πάσχοντα κερατοειδή. Η μέθοδος εφαρμόζεται καλύτερα σε μέτριους και πιο προχωρημένους κερατόκωνους.
∆ιασύνδεση κολλαγόνου cross linking
Τί είναι; - Η διασύνδεση του κολλαγόνου αποτελεί μια σπουδαία καινοτόμο μέθοδο. Σκοπός της είναι να εμποδίσει την επιδείνωση του κερατόκωνου. Για το λόγο αυτό είναι καλύτερα να γίνεται στα αρχικά στάδια της πάθησης. Οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζονται μόνο μία θεραπεία στον πάσχοντα οφθαλμό, αλλά μπορεί και να επαναληφθεί εάν αυτό κριθεί απαραίτητο. Πραγματοποιείται υπό τοπική αναισθησία (οφθαλμικές σταγόνες) και δεν απαιτείται νοσηλεία του ασθενούς.
Πόσο καιρό είναι διαθέσιμη η θεραπεία; - Η τεχνική αυτή εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1998 στην Γερμανία.
Πώς λειτουργεί; - Ο κερατοειδής αποτελείται από κολλαγόνο. Στον κερατόκωνο, το κολλαγόνο είναι ασθενές, για αγνώστους λόγους. Η διασύνδεση του κολλαγόνου ενδυναμώνει το κολλαγόνο στον πάσχοντα κερατοειδή έως 3-4 φορές. Οι ίνες του κολλαγόνου συνδέονται με δεσμούς μέσω μιας χημικής αντίδρασης. Αυτό πραγματοποιείται με την εφαρμογή βιταμίνης Β12 ( Ριβοφλαβίνη) με την μορφή σταγόνων και εν συνεχεία με την έκθεση του πάσχοντος κερατοειδούς σε υπεριώδη ακτινοβολία που εκπέμπεται από ειδική συσκευή. Κατι ανάλογο χρησιμοποιεί ο οδοντίατρος για τον φωτοπολυμερισμό των λευκών σφραγισμάτων.
Πώς μεγιστοποιείται το όφελος; - Μετά τη θεραπεία της διασύνδεσης του κολλαγόνου και τη σταθεροποίηση της πάθησης, η όραση μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση laser, δακτυλίων και φακικών ενδοφθάλμιων φακών.
Ποιοί είναι οι κίνδυνοι; - Η διασύνδεση του κολλαγόνου αποτελεί ασφαλέστατη διαδικασία. Ειδικός έλεγχος πριν την επέμβαση διασφαλίζει ότι ο ασθενής είναι κατάλληλος να υποβληθεί σε αυτή. Όσον αφορά τον αμφιβληστροειδή, δεν επηρεάζεται από την υπεριώδη ακτινοβολία, διότι αυτή απορροφάται από την βιταμίνη Β12.